Samenlevingscontract opstellen

Elke maand gaan er duizenden stellen naar de notaris voor het opstellen van een samenlevingscontract. Jullie binnenkort ook? Lees dan de uitleg hieronder, bekijk de gratis modellen en vul de checklist in. Door je goed voor te bereiden haal je meer uit het gesprek met de notaris en gaat de kwaliteit van je samenlevingscontract omhoog.

1. Samenlevingscontract of partnerschap?

Bij het formaliseren van je relatie heb je de keuze tussen een samenlevingscontract, een geregistreerd partnerschap of een huwelijk. Voor veel stellen geldt dat ze helemaal niet willen trouwen. Er is ook een grote groep die juist wel wil trouwen maar nog niet op dit moment. Voor deze laatste groep is het samenlevingscontract dus een tussenoplossing. Het partnerschap is vooral geliefd bij stellen die niet willen trouwen maar wel een kinderwens hebben.

Tussen 2014 en 2021 steeg het aantal partnerschappen van 10.000 naar 25.000 per jaar. Het aantal samenlevingscontracten bleef in die tijd stabiel op ongeveer 45.000 per jaar. Op elke twee samenlevingscontracten wordt er dus één partnerschap afgesloten. De meeste mensen kennen inmiddels wel iemand die een partnerschap is aangegaan. De voordelen van een partnerschap zijn dat het gratis is en dat de meeste onderwerpen automatisch goed zijn geregeld. Nadelen zijn er ook. Een partnerschap betekent dat je burgerlijke staat verandert en dat er een gemeenschap van goederen ontstaat. Daar is niet iedereen blij mee. Bij een scheiding heb je dezelfde rechten en plichten als gehuwden. Na het ontbinden van een partnerschap kun je dus verplicht zijn om alimentatie te betalen.

2. De voordelen van een samenlevingscontract

Samenwonen is niet in de wet geregeld. Als je geen samenlevingscontract hebt, valt de rechtsverhouding met je partner onder het algemene vermogensrecht en verbintenissenrecht. Dit betekent dat er geen specifieke regelingen zijn voor hele normale onderwerpen. Zoals de vraag hoe je de kosten van de huishouding hoort te verdelen. Of bijvoorbeeld een regeling voor een vergoedingsrecht als je eigen geld in het gezamenlijke koophuis steekt. Het belangrijkste voordeel van een samenlevingscontract is dat je duidelijke afspraken kunt maken die zekerheid geven als er wat gebeurt.

De afspraken in je samenlevingscontract zijn vooral van belang op het moment dat je uit elkaar gaat of één van beiden overlijdt. Het erfrecht regelt bijna niks voor de samenwonende partner. Gehuwden en geregistreerd partners hebben op grond van de wet automatisch recht op de erfenis. Samenwoners hebben alleen rechten bij overlijden als er een verblijvingsbeding in een samenlevingscontract staat of een erfstelling of legaat is opgenomen in een testament.

3. Samenlevingscontract of testament, wat is beter?

Als je kinderen hebt, zal de notaris altijd zeggen dat je naast het samenlevingscontract ook een testament moet maken. Het samenlevingscontract regelt de onderlinge verhouding tussen beide partners. Als één van beiden overlijdt, regelt het testament de verhouding tussen de kinderen en de langstlevende. Dit laatste onderwerp kun je niet regelen in een contract.

Alleen een testament maken zonder een samenlevingscontract is geen goed idee. Op grond van het erfrecht zijn de kinderen verplicht om te berusten in een langstlevende testament mits er ook een samenlevingscontract is gemaakt. Zonder contract kunnen de kinderen het testament dus aanvechten. De Successiewet kent zonder samenlevingscontract pas een vrijstelling toe aan samenwoners als je 5 jaar bent ingeschreven op hetzelfde adres. Met een contract heb je al na 6 maanden recht op een partnervrijstelling in de erfbelasting.

Als je nog geen kinderen hebt, kun je wel overwegen om een samenlevingscontract te maken zonder een testament. Denk bijvoorbeeld aan het geval dat je over enkele jaren wilt trouwen en voor de tussentijd een samenlevingscontract wilt afsluiten. In het contract kun je dan een verblijvingsbeding opnemen. Dit is de afspraak dat de langstlevende bij overlijden de woning mag overnemen. Hierdoor ben je nog geen erfgenaam. Dat kan alleen in een testament. Met een verblijvingsbeding erf je dus niet elkaars privé vermogen.

Er zijn meerdere redenen waarom het verstandig is om meteen een testament te maken, ook als je nog geen kinderen hebt:

  • De meeste notarissen geven een combi korting als je meerdere akten in één keer regelt.
  • Je kunt in één testament meerdere scenario’s omschrijven. Dit betekent dat je niet terug hoeft naar de notaris als je een kind krijgt of in het huwelijk treedt.
  • Meer dan de helft van de eerste kinderen heeft ongehuwde ouders. De kans is groot dat je een kind krijgt voordat je in het huwelijk treedt.

4. Heb je een notaris nodig voor een samenlevingscontract?

Hoewel er geen wetboek is voor samenwoners, zegt de wet wel dat je voor het opstellen van een samenlevingscontract naar de notaris moet. Dit staat bijvoorbeeld in het erfrecht voor samenwoners met kinderen die een testament willen maken. En het staat in de Successiewet voor partners die elkaar tot erfgenaam willen benoemen. Voor een aantal regelingen is in de afgelopen jaren de eis van een notarieel samenlevingscontract vervallen. Zo heb je bijvoorbeeld geen contract meer nodig om fiscaal partner te worden voor de inkomstenbelasting. Als je samen een kind hebt of samen een huis koopt, ben je tegenwoordig automatisch fiscaal partner.

Ook heb je onder de nieuwe Pensioenwet geen samenlevingscontract meer nodig om elkaar aan te melden voor het partnerpensioen. Dat is een maandelijkse uitkering van het pensioenfonds aan de langstlevende partner. Veel stellen weten niet dat deze uitkering direct ingaat na je overlijden en niet pas als je partner met pensioen gaat. Het is dus super belangrijk om dit zo snel mogelijk te regelen. Je betaalt er standaard voor dus het is zonde om elkaar niet aan te melden.

Veel afspraken uit het samenlevingscontract kun je ook zonder een notaris rechtsgeldig vastleggen. Toch kies je bij voorkeur voor een notariële akte. De reden daarvoor is de sterkere bewijskracht. Bij een onderhandse akte loop je de kans dat bepaalde afspraken niet geldig zijn of niet uitvoerbaar. Of dat je partner ontkent een handtekening te hebben gezet of stelt dat dit onder dwang is gebeurd. Een notariële akte geeft zekerheid.

5. Wat staat er in een samenlevingscontract?

Een samenlevingscontract heeft bijna geen verplichte inhoud. Alleen de “wederzijdse zorgverplichting” is echt noodzakelijk op grond van de Successiewet. Het is om deze reden gebruikelijk om af te spreken dat je voor elkaar zorgt doordat je de kosten van de huishouding verdeelt naar evenredigheid van inkomen. Wie het meeste verdient, moet dus ook het meeste betalen. De verdere inhoud van het contract is optioneel. Niets moet, bijna alles kan. Afspraken die in strijd zijn met de goede zeden of openbare orde zijn nietig. Contractuele afspraken over je erfenis zijn ook nietig. Het benoemen van een erfgenaam kan alleen in een testament.

Voordat je naar de notaris gaat, is het handig om te weten wat er mogelijk is. In deze uitgebreide gratis voorbeelden vind je alle gebruikelijke clausules:

De afspraken in je samenlevingscontract zijn van belang op het moment dat jullie uit elkaar gaan of één van beiden overlijdt.

Met een standaard samenlevingscontract heb je geen recht op partneralimentatie of pensioenverevening. Ook ontstaat er geen gemeenschap van goederen, waardoor je bijvoorbeeld geen recht hebt op het spaargeld van je partner.

Zonder samenlevingscontract heb je bij overlijden bijna nergens recht op. Mét een samenlevingscontract heb je meer rechten, maar alleen met een testament ben je maximaal beschermd.

Eén van de belangrijkste onderwerpen in het samenlevingscontract is het vergoedingsrecht. De meeste contracten worden gemaakt door stellen die samen hun eerste huis kopen. Vaak steekt één van beiden daar meer geld in dan de ander. Denk bijvoorbeeld aan spaargeld, een erfenis of een schenking of de overwaarde uit een vorige woning. Een vergoedingsrecht houdt in dat je dit bedrag terug kunt vragen als je het huis verkoopt. Over dit onderwerp vind je meerdere video’s op mijn YouTube kanaal.

6. Hoe verloopt het proces bij de notaris?

Als je een samenlevingscontract regelt bij de aankoop van een woning is dit de gebruikelijke procedure:

  1. De verkopend makelaar stuurt de koopakte naar de aangewezen notaris.
  2. De notaris legt een dossier aan, plant een datum en tijdstip voor de overdracht en stuurt jullie een bevestiging.
  3. Na de ontvangst van de bevestiging bel je het notariskantoor om een afspraak te maken voor een bespreking.
  4. In het gesprek op het kantoor worden alle opties en jullie wensen besproken. Meestal heb je een gesprek met een kandidaat-notaris of toegevoegd notaris.
  5. Er wordt een concept gemaakt dat jullie ter beoordeling krijgen toegestuurd.
  6. Op de datum van de sleuteloverdracht wordt eerst de leveringsakte getekend, daarna de hypotheekakte en vervolgens het samenlevingscontract.

De meeste stellen regelen het samenlevingscontract bij de notaris die de overdracht verzorgt. Dat is financieel aantrekkelijk omdat notarissen combi kortingen geven. Het is daardoor bijna altijd goedkoper om alles in één keer bij dezelfde notaris te regelen. Maar verplicht is het niet. Je kunt voor een samenlevingscontract ook naar een andere notaris gaan.

Als je niet bezig bent met de aankoop van een huis is de procedure voor het opstellen van een samenlevingscontract grotendeels hetzelfde:

  1. Het is gebruikelijk om eerst een paar offertes aan te vragen. Er zijn grote verschillen tussen de tarieven van notarissen, dus dit loont echt de moeite.
  2. Als je een notaris hebt gekozen, maak je een afspraak voor een eerste bespreking.
  3. In het gesprek op het kantoor worden alle opties en jullie wensen besproken.
  4. Er wordt een concept gemaakt dat jullie ter beoordeling krijgen toegestuurd.
  5. Als het concept akkoord is, neem je contact op met het kantoor om een afspraak te maken voor de ondertekening.

7. Checklist samenlevingscontract

Vul de handige checklist hieronder in en neem deze mee naar de notaris zodat je niks vergeet. Als er iets in de checklist staat wat je niet meteen begrijpt, kijk dan even naar de opties in de modellen. Ik heb mijn best gedaan om de teksten zo begrijpelijk mogelijk te maken. Er is een redelijke kans dat je zonder verdere uitleg snapt wat de verschillen tussen de opties zijn.

samenlevingscontract opstellen checklist
Scroll naar boven